De Haan

Veel mensen hebben zich afgevraagd waarom Jocus een haan als embleem gebruikt. 
De archieven vermelden alleen maar dat de Raad van Elf op 30 november 1842 de haan als embleem koos, samen met het devies van Jocus: ‘Jocus vitae, quod sal coenae’.

Volgens Drs. Theo Fransen is er geen duidelijk antwoord op de vraag waarom nu een haan?
In 't boek 14x11 jaor Jocus uit 1996 droeg hij een aantal mogelijkheden aan.

Een eerste verklaring komt van H. Janssen, die een relatie legt tussen de in de vastenavondtijd aankomende lente en de haan. ‘Vruchtbaarheid, nieuw leven zit in de lucht en in 't bloed. En daarvan is de haan 't symbool.’Een andere verklaring gaat terug naar de boeren die in vroegere eeuwen voor de vastenperiode ‘vastenavond-cijnze’ (cijnze = belasting) in de vorm van kippen moesten afleveren.

Diverse oude verwijzingen naar de vastenavond gaven al vanaf de elfde eeuw -Venetië 1094 - aan dat er dergelijke cijnze bestonden. Een ding is zeker; de vastenavond kostte menige haan of kip de kop.

Een ander verhaal:

De haan gold als een slim beest, maar vooral als een waker en 'een grootse wachter. Hij staat niet voor niets al vanaf de negende eeuw op kerktorens,vanwaar hij aangeeft uit welke richting de wind waait. Zo'n beest dat de nieuwe dag aankondigt, dat fungeert als heraut van de dageraad, is toch voorbestemd om een rol te spelen bij de feesten aan 't begin van 't nieuwe jaar.

En dat begint toch met de lente: zeg met vastenavond! Geen wonder dat Jocus deze keuze heeft gemaakt. Ook in heel veel andere landen, streken en steden speelde de haan een haast vanzelfsprekende rol. In Spanje, met name in Galicië (geen wonder, want in de naam van de streek zit al 't woord ‘haan’ = ‘gallo’ verborgen!) bijvoorbeeld, sprak men eeuwen geleden al over ‘el gallo carnestollendas’. Vrij vertaald: de carnavalshaan.

Tekst: Clim de Boer, vertaald door Hans van de Burgt